اخبار

"یادداشتی بر "جُنگ تعزیه فاخر

هنر شبیه خوانی به شکل امروزین بیش از سه قرن سابقه دارد. وسعت جغرافیای ایران پایگاه اجتماعی و اعتقادی را به تعزیه می دهد که از بدو پیدایش و شکل گیری علاوه بر اینکه موجب دوام و قوام این هنر گشته، زمینه های تنوع و تکثر آثار را نیز فراهم نموده است. اول: شاید بسیاری از دست اندرکان ، در مقام مقایسه، تعزیه را تئاتر ندانند ولی به این نکته توجه ندارند که تعزیه ، تمامی معیارهای یک اثر نمایشی از انواع خود را دارد و قرار نبود و نیست که همه ی پدید های نمایشی جهان مطابق معیار های ارسطو و تئاتر یونان شکل گرفته باشد. تعزیه نمایشی است آیینی که در بستر فرهنگ ایران زمین پدیدار گشته و تا به امروز دوام و حیات داشته است.

این گونه از نمایش روائی اگر چه دردل آیینها و سوگواری و دسته روی به منظور یاد و خاطره ی شهدای کربلا نمودار گشته لیکن به مرور زمان تکامل یافته و به شکل مستقل از دسته های عزاداری برای امام حسین (ع ) در قالب یک نمایش تام و تمام ادامه ی حیات یافته است. لذا باید گفت که شبیه خوانی جمع ترین شکل پدید آمده در بطن فرهنگ ملی ، مذهبی ایرانیان است . دوم: یکی از ویژگی های این هنر آنست که بدون متن نمایشی یا شبیه نامه ها هیچ اثری شکل نمی گیرد ،لذا جایگاه نسخه و متن در تعزیه بسیار حائز اهمیت است .

در دوره های مختلف تاریخی در مناطق متعدد از سرزمین ایران ، هنرمندانی پا به عرصه شبیه خوانی گذاشته اند که هریک به سهم خود پیش برده اند و دوام این هنر نقش به سزایی داشته اند که در آن میان باید از تعزیه های مناطق و نواحی مختلف یاد کرد . سوم: ملاعلی فاخری یکی از نسخه نویسان و پدیدآورندگان تعدادی از مجالس تعزیه در اواخر دوره قاجار است . تعداد 13 شبیه نامه سروده فاخر متخلص به فاخر است که به هنگام خوانش از روی ضرب و آهنگ کلمات و ابیات ، به گونه ای حس و حال صحنه به خواننده منتقل می شود از اسن رو چاپ آثاری از این دست به چند جهت حائز اهمیت است: یکی اینکه مجالس سروده ی شعر و تعزیه نویس بی کم و کاست در اختیار علاقمندان به هنر شبیه خوانی قرار می گیرد. دو اینکه به غنا و وسعت ادبیات نمایشی و آینی و تعزیه می افزاید و دیگر آنست که فرصت مطالعه و پژوهش برای محققین هنر شبیه خوانی فراهم می شود بویژه از منظر تحولات ادبی و شیوه ی گفتگو نویسی در تعزیه خاصه آنکه از برخی گفتگو ها چنین بر می آید باید تحت تاثیر مقام های موسیقی محلی به نظر آمده است و چهارمین نکته قابل توجه آشنایی با یکی از دیگر از تعزیه نویسان دوره ی قاجار است. چنانچه رایج و مرسوم بوده اغلب سرایندگان مجالس تعزیه از بردن نام و تخلص خود به قصد قربت ابا داشتتند لذا در بسیاری از موارد سروده یک شاعر به دیگری نسبت داده می شود . اهمیت پنجم دسترسی به اصل سروده ی شاعر و مرثیه پرداز و تعزیه نامه نویس است . کتاب "جُنگ تعزیه فاخر" به همت موسسه فرهنگی و هنری ملاعلی و شیخ آقا حسن فاخری انتشار یافته است می تواند این ویژگی ها را داشته باشد و اطلاعات درستی را در مورد این شیوه نمایشی و آیینی بدهد.

خبر تصویری